Θέμα διδακτορικής διατριβής: «Καλλιέργεια σταμναγκαθιού σε διάφορους τύπους εδαφών με προσθήκη κομπόστ από αστικά στερεά απόβλητα ως εδαφοβελτιωτικό»
Παρουσίαση: Παρασκευή 6 Νοεμβρίου 2015, 12:30, Αίθουσα συνεδριάσεων Σχολής Μηχανικών Περιβάλλοντος, κτίριο Κ.1, Πολυτεχνείο Κρήτης.
Εξεταστική Επιτροπή:
Καθηγητής Νικολαΐδης Νικόλαος, Σχολή Μηχανικών Περιβάλλοντος Πολυτεχνείου Κρήτης (επιβλέπων).
Καθηγητής Καλογεράκης Νικόλαος, Σχολή Μηχανικών Περιβάλλοντος Πολυτεχνείου Κρήτης (μέλος τριμελούς επιτροπής).
Καθηγητής Σταυρουλάκης Γεώργιος, Τμήμα Μηχανικών Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος Τ.Ε., Τ.Ε.Ι. Κρήτης (μέλος τριμελούς επιτροπής).
Καθηγήτρια Ψυλλάκη Ελευθερία, Σχολή Μηχανικών Περιβάλλοντος Πολυτεχνείου Κρήτης.
Αναπληρωτής Καθηγητής Ροζάκης Στυλιανός, Σχολή Μηχανικών Περιβάλλοντος Πολυτεχνείου Κρήτης.
Επίκουρος Καθηγητής Παρανυχιανάκης Νικόλαος, Σχολή Μηχανικών Περιβάλλοντος Πολυτεχνείου Κρήτης.
Λέκτορας Γασπαράτος Διονύσιος, Τμήμα Γεωπονίας Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Η γονιμότητα των εδαφών είναι άμεσα συνδεδεμένη με την εδαφική δομή και τη διαθεσιμότητα των θρεπτικών συστατικών στο έδαφος. Η εντατική γεωργία, η υπερκατανάλωση ανόργανων λιπασμάτων και σκευασμάτων φυτοπροστασίας, η συχνή και βαθιά κατεργασία του εδάφους και η υπεράρδευση έχουν μειώσει σημαντικά τη γονιμότητα των εδαφών καθώς και τους πληθυσμούς των μικροοργανισμών που αποτελούν τους καταλύτες της γονιμότητας και της εδαφικής δομής καθιστώντας τα εδάφη πιο ευάλωτα στη διάβρωση. Η εφαρμογή οργανικών εδαφοβελτιωτικών για την αναπλήρωση της οργανικής ουσίας, όπως είναι το κομπόστ από αστικά στερεά απόβλητα, μπορεί συνεισφέρει σημαντικά στην αποκατάσταση της γονιμότητας των εδαφών και στην αύξηση της παραγωγής προϊόντων. Όμως η χρήση του ενέχει σοβαρούς κινδύνους επιβάρυνσης τόσο των εδαφών όσο και των καλλιεργούμενων φυτών με βαρέα μέταλλα, τα οποία εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα και είναι επικίνδυνοι ρυπαντές για τον άνθρωπο και τα ζώα, αλλά και για το περιβάλλον γενικότερα. Μια σημαντική καλλιέργεια για την οικονομία της Κρήτης, η οποία πλήττεται άμεσα από τις μη ορθές γεωργικές πρακτικές, όπως είναι η υπεράρδευση και η υπερλίπανση, είναι η καλλιέργεια σταμναγκαθιού. Το σταμναγκάθι (Cichorium spinosum L.) είναι ένα άγριο λαχανευόμενο φυτικό είδος σπουδαίας διατροφικής αξίας, λόγω της υψηλής περιεκτικότητας του σε αντιοξειδωτικά, φαινόλες και Ω-3 λιπαρά οξέα, όμως η καλλιέργεια του δεν έχει μελετηθεί ιδιαίτερα.
Στην παρούσα διατριβή μελετήθηκαν η επίδραση του τύπου εδάφους και του κομπόστ από αστικά στερεά απόβλητα, ως εδαφοβελτιωτικό, στην ανάπτυξη και στην θρέψη του σταμναγκαθιού, οι πιθανοί κίνδυνοι επιβάρυνσης με βαρέα μέταλλα στο σύστημα έδαφος- φυτό, λόγω της χρήσης του κομπόστ, η καλλιέργεια φυτών από διαφορετικούς πληθυσμούς σταμναγκαθιού σε δύο διαφορετικούς τύπους εδαφών με προσθήκη κομπόστ καθώς και ο αποικισμός μυκορριζών για όλες τις παραπάνω περιπτώσεις. Για να διερευνηθούν όλα τα παραπάνω πραγματοποιήθηκαν δύο κύρια πειράματα πεδίου σε φυτοδοχεία κάτω από ημιελεγχόμενες συνθήκες ανάπτυξης για δύο καλλιεργητικές περιόδους, καθώς και πείραμα προσρόφησης βαρέων μετάλλων στο κομπόστ. Στα πειράματα πεδίου χρησιμοποιήθηκαν δύο ακραίοι εδαφικοί τύποι (αμμώδης, αργιλώδης), δύο ποιότητες κομπόστ (ανάλογα με την περιεκτικότητα τους σε βαρέα μέταλλα), τρείς αναλογίες κομπόστ (0, 60, 150 t/ha) και σπορόφυτα από τρεις διαφορετικούς πληθυσμούς σταμναγκαθιού (Γραμβούσας, καλλιεργούμενου και Ομαλού).
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η εφαρμογή του κομπόστ βελτίωσε την γονιμότητα και αύξησε την παραγωγή του σταμναγκαθιού και στους δύο τύπους εδάφους. Η παραγωγή του σταμναγκαθιού ήταν υψηλότερη στο αμμώδες σε σχέση με το αργιλώδες έδαφος, ακόμα και χωρίς την προσθήκη κομπόστ. Δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές στην ανάπτυξη και στην απόδοση του φυτού μεταξύ των αναλογιών εφαρμογής 60 και 150t/ha. Η περιεκτικότητα των μακροθρεπτικών στο υπέργειο τμήμα των φυτών δεν επηρεάστηκε από τον τύπο εδάφους ή την προσθήκη κομπόστ. Παρόλο που η βιοδιαθεσιμότητα των ιχνοστοιχείων (Cu, Zn, Mn, Cr, Ni, Pb) και στα δύο εδάφη αυξήθηκε λόγω της εφαρμογής κομπόστ, η περιεκτικότητα τους στο εδώδιμο των φυτών των φυτών παρέμεινε εντός των φυσιολογικών ορίων, με εξαίρεση το Zn όταν εφαρμόστηκε η αναλογία 150t/ha κομπόστ που περιείχε οριακές τιμές βαρέων μετάλλων σύμφωνα με την Ελληνική νομοθεσία. Ο αποικισμός των ριζών του σταμναγκαθιού με μυκόρριζες ήταν ιδιαίτερα υψηλός (περίπου 60%) σε όλες τις μεταχειρίσεις και δεν επηρεάστηκε από τον τύπο εδάφους την ποσότητα ή την ποιότητα του κομπόστ. Η προσθήκη κομπόστ αύξησε τους ρυθμούς ανοργανοποίησης και νιτροποίησης του αζώτου. Οι διαφορετικοί πληθυσμοί (Γραμβούσας, καλλιεργούμενος και Ομαλού) κάτω από τις ίδιες συνθήκες ανάπτυξης, σε ένα βαθμό διατήρησαν συγκριτικά τις φαινοτυπικές διαφορές που εμφανίζουν μεταξύ τους στα περιβάλλοντα που αναπτύσσονται, κυρίως όσον αφορά το μέγεθος της ροζέτας και την παραγωγή της υπέργειας βιομάζας τους. Ο καλλιεργούμενος πληθυσμός έδωσε την μεγαλύτερη παραγωγή, ενώ η περιεκτικότητα θρεπτικών και βαρέων μετάλλων ήταν υψηλότερη στον πληθυσμό του Ομαλού. Οι διαφορές μεταξύ των μελετηθέντων πληθυσμών σταμναγκαθιού πιθανόν υποδεικνύουν γονοτυπικές διαφορές μεταξύ τους. Επίσης ο αποικισμός των ριζών του πληθυσμού της Γραμβούσας με μυκόρριζες ήταν μικρότερος σε σχέση του Ομαλού και του καλλιεργούμενου πιθανόν λόγω διαφορετικής μορφολογίας και αρχιτεκτονικής της ρίζας των φυτών είτε λόγω διαφορετικού γονότυπου. Συνολικά, το κομπόστ από αστικά στερεά απόβλητα μπορεί να θεωρηθεί ένα ενδεικνυόμενο εδαφοβελτιωτικό το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην καλλιέργεια λαχανευόμενων φυτικών ειδών όπως είναι το σταμναγκάθι σε αναλογία 60t/ha.
Παρουσίαση Διατριβής
Μπορείτε να παρακολουθήσετε την παρουσίαση της διατριβής από το παρακάτω βίντεο.
<iframe width="560" height="315" src="https://www.youtube.com/embed/YMwBjYTHgR8" frameborder="0" allowfullscreen></iframe>
Αρχεία
Κείμενο διδακτορικής διατριβής (Ιδρυματικό Αποθετήριο Πολυτεχνείου Κρήτης)