Συντάχθηκε 24-06-2025 11:08
Τόπος: Η παρουσίαση θα γίνει στην Αίθουσα συνεδριάσεων στο Ισόγειο της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών στο κτήριο Γ4. Όσοι θέλουν μπορούν να την παρακολουθήσουν και μέσω ττης πλατφόρμας zoom
Σύνδεσμος τηλεδιάσκεψης
Έναρξη: 27/06/2025 13:00
Λήξη: 27/06/2025 14:00
Ονοματεπώνυμο: Αικατερίνη Καραδήμα
Τίτλος: Ο χωρικός αντικατοπτρισμός της Συνθήκης της Λωζάννης στην ευρύτερη περιοχή της πόλης των Χανίων και η συμβολή των προσφυγικών εγκαταστάσεων και των ανταλλάξιμων περιουσιών στην πολεοδομική και αρχιτεκτονική εξέλιξή της
Title: The spatial reflection of the Treaty of Lausanne in the wider area of the city of Chania and the contribution of refugee settlements and exchangeable properties to its urban and architectural development
Εξεταστική Επιτροπή
Αμαλία Κωτσάκη, Καθηγήτρια Πολυτεχνείου Κρήτης (Επιβλέπουσα)
Maria Gravari-Barbas, Καθηγήτρια Université Paris I Panthéon Sorbonne
Ηλίας Κολοβός, Διευθυντής Ερευνών Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών Εθνικού Ιδρύματος
Νίκος Μπελαβίλας, Καθηγητής ΕΜΠ
Αλέξανδρος – Θεοχάρης Βαζάκας, Αναπληρωτής Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης
Δέσποινα Διμέλλη, Καθηγήτρια Πολυτεχνείου Κρήτης
Νεκτάριος Κεφαλογιάννης, Επίκουρος Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης
Περίληψη
Το 1922, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, η άφιξη περίπου 11.000 προσφύγων στον νομό Χανίων οδήγησε σε αύξηση του πληθυσμού κατά 24%, με τη Συνθήκη της Λωζάννης το 1923 να επικυρώνει τις εκατέρωθεν δημογραφικές ανακατατάξεις και να θεσπίζει υποχρεωτικό πλαίσιο για την αναδιανομή των περιουσιών των εκτοπισμένων. Τα περίφημα «ανταλλάξιμα» – περιουσίες που εγκαταλείφθηκαν από τον μουσουλμανικό πληθυσμό – αποτέλεσαν βασικό εργαλείο για την κάλυψη των αναγκών στέγασης και διαβίωσης των προσφύγων και συνέβαλαν καθοριστικά στη μετέπειτα εξέλιξη της πόλης των Χανίων.
Ο νομός Χανίων είναι ένας από τους είκοσι οκτώ νομούς της χώρας στους οποίους εντοπίζονται ανταλλάξιμα ακίνητα, καθώς η παρουσία του μουσουλμανικού πληθυσμού υπήρξε σημαντική την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας και συνεχής έως το 1923, παρουσία που συνοδευόταν και από αξιοσημείωτη συμμετοχή στην κατοχή γαιών. Η αποκατάσταση των προσφύγων στην πόλη των Χανίων, μέσω της δημιουργίας προσφυγικών συνοικισμών και της αξιοποίησης των ανταλλάξιμων περιουσιών, λειτούργησε ως καταλύτης για την πολεοδομική επέκτασή της, κυρίως προς τα νότια και τα δυτικά, όπου υπήρχαν εκτεταμένες μουσουλμανικές γαίες.
Σκοπός της διδακτορικής διατριβής είναι η τεκμηρίωση και ερμηνεία των χωρικών μεταβολών που συντελέστηκαν στον αστικό και περιαστικό χώρο των Χανίων μετά την προσφυγική εγκατάσταση και την αναδιανομή των ανταλλάξιμων περιουσιών, καθώς και η αποτίμηση της συμβολής τους στην πολεοδομική και αρχιτεκτονική εξέλιξη της πόλης.
Πιο συγκεκριμένα, εξετάζονται οι προσφυγικοί συνοικισμοί που δημιουργήθηκαν για τη στέγαση των προσφύγων και οι περιοχές όπου εντοπίζονται ανταλλάξιμα ακίνητα –γαίες και μετόχια- στο σημερινό πολεοδομικό συγκρότημα των Χανίων και σε περιαστικούς οικισμούς των δημοτικών κοινοτήτων Σούδας, Νεροκούρου, Μουρνιών, Περιβολίων, Δαράτσου, καθώς και των τοπικών κοινοτήτων Βαμβακόπουλου και Τσικαλαριών. Παρά την κρισιμότητα του θέματος και την έντονη επιρροή αυτής της – κατά κανόνα παράδοξης – εξέλιξης του αστικού χώρου, οι υπάρχουσες έρευνες για τα «προσφυγικά» είναι περιορισμένες και για τις «ανταλλάξιμες γαίες» σχεδόν ανύπαρκτες. Κατά τούτο απαντάται σοβαρό ερευνητικό κενό το οποίο η παρούσα διατριβή θα επιχειρήσει να καλύψει.
Μέσα από τη διατριβή, γίνεται φανερό ότι οι πολιτικές κοινωνικής και οικονομικής ενσωμάτωσης των προσφύγων, οι τρόποι με τους οποίους η αναχώρηση των Μουσουλμάνων δημιούργησε πρόσφορο έδαφος για μια διαδικασία «εξελληνισμού» του αστικού χώρου στα Χανιά, καθώς και η θεμελιώδης σημασία της προσφυγικής εγκατάστασης σε συνοικισμούς, ανταλλάξιμες γαίες και μετόχια, συνέβαλαν καθοριστικά στη διαμόρφωση ενός νέου πολεοδομικού, κοινωνικού και δημογραφικού τοπίου. Η προσφυγική αποκατάσταση λειτούργησε ως βασικός μοχλός της αστικής επέκτασης, συμβάλλοντας καθοριστικά στη διαμόρφωση της σύγχρονης εικόνας και έκτασης των Χανίων. Η διατριβή συμβάλλει ουσιαστικά στην κατανόηση ενός παραγνωρισμένου αλλά κρίσιμου κεφαλαίου της ιστορίας της πόλης και υπογραμμίζει την ανάγκη περαιτέρω μελέτης των επιπτώσεων που είχαν οι μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών και η ανακατανομή της γης στην εξέλιξη του ελληνικού αστικού χώρου.
Meeting ID: 818 6633 0654
Password: 753435
